Tamara Łempicka, genialna artystka, która wyprzedziła swoją epokę… o jakieś dwie epoki. Skandalistka, celebrytka, kobieta wyzwolona. Ale także żona i matka. Po lekturze jej obszernej biografii autorstwa Laury Claridge nie zapałałam do Tamary sympatią. Ale też nie miałam wątpliwości, że Tamara miała w sobie niezwykłą siłę, odwagę i nigdy nie pozwoliła się zaszufladkować.
“Tamara Łempicka. Sztuka i skandal” to rzetelne dzieło biograficzne. Laura Claridge wykonała świetną robotę, w detalach opisując podróż Tamary przez życie. Dzieciństwo spędzone w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku. Lata nastoletnie i młodość Tamary w Sankt Petersburgu sprzed rewolucji październikowej. Potem ucieczka z mężem, prawnikiem Tadeuszem Łempickim, do Paryża.
W stolicy sztuki Tamara odetchnęła pełną piersią. To tutaj rozkwitła jako artystka i skandalistka. Potem macierzyństwo, rozwód z Łempickim i kolejny ślub, tym razem z austriackim baronem Raoulem Kuffnerem. Przeprowadzka do Stanów Zjednoczonych i ostatnie lata artystki spędzone w Meksyku. W każdym z miejsc, w których była Tamara zostawiła po sobie ślad.
Tamara Łempicka jest przykładem artystki, która doczekała się prawdziwej sławy dopiero po swojej śmierci. Jej obrazy osiągają dziś astronomiczne ceny. Ale nie była jak Van Gogh, który przymierał głodem. Tamara od najmłodszych lat otoczona była przez ludzi wykształconych i bogatych. Taki świat był jej naturalnym środowiskiem i w nim czuła się najlepiej. I możliwe, że właśnie to przeszkodziło jej za życia prawdziwie zabłysnąć na firmamencie sławy. Krytycy więcej uwagi poświęcali bowiem ekscesom z jej prywatnego życia niż jej twórczości. Tym bardziej, że Tamara uwielbiała eksperymentować, nie tylko w sztuce. Podczas gdy w Paryżu była skandalizująca artystką, po przeprowadzce do Stanów Zjednoczonych stała się głównie celebrytką i w świecie sztuki właściwie przestała się liczyć.
Odmalowany w biografii portret Tamary jako artystki jest niezwykle ciekawy. Tym bardziej, że Laura Claridge przedstawia także szerszy kontekst artystycznego świata Paryża lat 20tych i 30tych – artystyczny tygiel, w którym wszystko nieustannie się kotłowało, a szalone, wyuzdane noce nigdy się nie kończyły.
Mnie jednak w biografii Tamary najbardziej uderzyły odmalowane w książce postacie kobiet i ich wzajemne na siebie oddziaływanie. Bogata i wpływowa ciotka Stefa, która miała przemożny wpływ na Tamarę, kiedy ta mieszkała w Sankt Petersburgu. Postać samej Tamara, kobiety mającej ogromną potrzebę kontrolowania każdego aspektu swojego życia i nie idącej na żadne kompromisy. I w końcu jedyna córka Łempickiej – Kizette – i niezwykle zagmatwana relacja matki z córką, będąca rodzajem wzajemnego uzależnienia. Mam koleżankę, która marzy, by powstał o Tamarze Łempickiej film. Gdybym ja miała być autorką scenariusza, to właśnie ten kobiecy wątek stałby się osnową mojej opowieści o artystce.
Życie z Tamarą nie było łatwe i nie jestem pewna, czy jej samej łatwo było żyć. Może taka jest cena geniuszu?
Tamara Łempicka. Sztuka i skandal
Autor: Laura Claridge
Przekład: Ewa Hornowska
Wydawnictwo Marginesy 2019
Mamaczyta 
Gosia, rewelacyjna recenzja. Będę linkować promując historię Tamary u producentów sztuki filmowej. To materiał na serial, film to za mało.
Wątki relacji między kobietami w życiu Tamary są niezwykle frapujące. Faktycznie, w rodzinie Tamary o większości spraw decydowały kobiety, a ojciec, Borys Gurwik-Górski, został z dużą dokładnością wymazany z życia malarki. Najprawdopodobniej popełnił samobójstwo, co Tamara zmieniła na rozwód rodziców, bo był on mniejszym piętnem na przełomie stuleci.
Do interesujących relacji i postaci kobiet dodałabym babkę Klementynę Dekler, utalentowaną pianistkę, oraz siostrę Tamary Adriannę, która z powodzeniem prowadziła wraz z mężem biuro architektoniczne w Paryżu.
Dla mnie interesujące są też autokreacja i tworzenie przez Tamarę własnej legendy oraz motyw ucieczki. Silny instynkt przetrwania sprawia, że Tamara ucieka z ogarniętego rewolucją bolszewicką Sant-Petersburga do Paryża. Potem z Europy tuż przed II swoją światową ucieka do USA. Stany Zjednoczone, ani na wschodnim ani na zachodnim wybrzeżu nie były dla Tamary zbyt przyjazne, więc kolejną i ostatnią przystanią zostaje Meksyk.
Czytałam tę książkę latem 2019 roku, wszyscy moi towarzysze wakacji codziennie wysłuchiwali historii o Tamarze, które opowiadałam im z wypiekami na twarzy. Do tej pory podsyłają mi informacje o kolejnym rekordzie aukcyjnym Tamary. Malo kto wie, że obrazy Łempickiej zajmują wszystkie miejsca na liście “top 10” najwyżej wylicytowanych obrazów namalowanych przez polskich artystów. Szkoda, że nie można zbyt wielu jej dzieł zobaczyć w Polsce.
Książka nie jest krótka, ale pasjonująca. Sprawdziłam inne biografie Tamary i ta jest według mnie zdecydowanie najlepsza. Profesjonalna robota Laury Claridge i świetne tłumaczenie Ewy Hornowskiej. Polecam.
PolubieniePolubienie